Wypalenie zawodowe czy życiowe? (Podcast)
Wypalenie zawodowe dotyczy jednej ze sfer naszego życia – kariery zawodowej. Nierzadko jednak wpływa na nasze funkcjonowanie w pozostałych sferach życia. Przecież przeciążenie, dekoncentracja czy pustka emocjonalna będą się przenosić na nasze funkcjonowanie prywatne, choćbyśmy bardzo chcieli to ukryć. Musimy pamiętać, że wypalenie może dotknąć osób, które w określonym momencie nie pracują zawodowo: rodziców, studentów. Możesz doświadczyć wypalenia bez względu na to, czy i jak pracujesz. Oczywiście pewne zawody są dużo bardziej obciążone możliwością wypalenia. Są to profesje związane z opieką nad innymi osobami. Ale nie dyskryminujmy, wypalenie może dotknąć każdego. A epizodów wypalenia doświadczamy wszyscy.
Każdego bez względu na wiek i staż może dotknąć wypalenie zawodowe. W literaturze coraz więcej mówi się o tzw. przerdzewieniu, czyli odmianie wypalenia, które dotyka młodsze osoby. Dotyczy znudzenia i braku możliwości do wykorzystania swoich umiejętności w pracy, ale również długotrwale może prowadzić do wypalenia. Czasem wypalenie faktycznie wiąże się z wiekiem, rutyną i obawą przed zmianami. Nie jest jednak warunkiem, bo wypaleniu można ulec już na początku kariery nieodpowiednio dbając o swoje zasoby. Biorąc pod uwagę pęd życia, chęć robienia kariery, bez względu na koszty, może być to problem coraz większej grupy ludzi.
Wypalenie zawodowe rozwija się powoli. Symptomy początkowo wyglądające na niegroźne i niewiele znaczące, stopniowo przybierają na sile.Praca, która wzbudzała entuzjazm i nadzieje, przestaje cieszyć. Gdzieś wyparował zapał. Zaangażowanie i spełnienie stały się pustymi słowami. Zamiast spokoju i zadowolenia coraz więcej jest irytacji, smutku, przygnębienia i poczucia beznadziei. Praca wydaje się bez sensu. Przestaje się chcieć, trzeba się przymuszać. Ciało coraz dosadniej manifestuje, że coś jest nie tak – pojawiają się bóle głowy, pleców, dolegliwości żołądkowe, większe napięcie mięśni bądź też większa podatność na infekcje. Trudno w takich okolicznościach pracować efektywnie, spada wydajność i kreatywność, a ostatecznie – poczucie własnej wartości. Wtedy w świadomości może rozgościć się dręcząca myśl, że jest się w miejscu, w którym wcale nie chce się być.
Paradoksalnie, im bardziej zależy nam na pracy, tym bardziej jesteśmy narażeni na wypalenie. Dlaczego? Kiedy dana aktywność jest ważna, kiedy widzi się w niej większy sens, kiedy osobiście angażuje się w pracę, wtedy jest się w stanie dużo dla niej poświęcić. Łatwiej jest zapomnieć o sobie i zbagatelizować swoje potrzeby. Robi się przecież coś ważnego i jeszcze do tego spełnia się zawodowo. W takiej sytuacji trudno jest spojrzeć na sytuację z dystansu, dojrzeć pierwsze sygnały ostrzegawcze. Wypaleniu sprzyja również ambicja i nastawienie zadaniowe. Silna koncentracja na celu może spowodować, że mniej uwagi poświęcać się będzie własnym emocjom, umkną uwadze pierwsze oznaki zmęczenia, a być może pojawi się nawet brak świadomości, że zgadzamy się na warunki, które nam nie odpowiadają. W takiej sytuacji bardzo łatwo o przeciążenie i nadmierną eksploatację swoich sił. Czasem wypalenie zawodowe jest konsekwencją takiego wyboru drogi zawodowej, który jest wyznaczany przez zewnętrzne kryteria.
Wypalenie zawodowe nie jest stanem ani przyjemnym ani pożądanym, to jednak ma ono swoje funkcje. W sposób bardzo wyraźny pokazuje nam, że sytuacja zawodowa, w której się znaleźliśmy zupełnie nam nie służy, że nie o to chodziło nam w życiu. Dostarcza nam cennej (choć bolesnej) wiedzy, czego nie chcemy i na co nie możemy się godzić, gdyż płacimy za to za wysoką cenę. Wypalenie sprzyja dokonywaniu bilansu i refleksji nad swoim życiem oraz odkrywaniu prawdziwych wartości. Patrząc z tej perspektywy stan wypalenia zawodowego można traktować jako kryzys rozwojowy, a więc moment zwrotny dający szansę na przebudowę życia i rozwój osobisty.
Wypalenie zawodowe nierzadko wymaga pracy z psychologiem, w celu rozpoznania problemu i opracowania odpowiedniego planu pomocowego.Zwłaszcza, że wypaleniu zawodowemu towarzyszy spadek nastroju, a nawet depresja. Jeśli osoba czuje, że nie wie co ma zrobić i od czego zacząć, warto zacząć od wizyty u specjalisty. To nie są fanaberie, lenistwo albo znudzenie pracą, to poważne zaburzenie, zwłaszcza, jeśli dotyka osób w zawodzie pomocowym: lekarze, pielęgniarki, psychologowie, dietetycy, opiekuni. Ich problem wpływa na ich decyzję, które dotyczą zdrowia i życia innych osób, nie można tego lekceważyć. Nie można tych objawów lekceważyć w żadnym zawodzie, bo nasze decyzje zawsze mają na kogoś wpływ, mają wpływ na nas.
Jedną z najpopularniejszych teorii autorstwa Christiny Maslach badaczki, która swoją karierę naukową poświęciła właśnie wypaleniu zawodowemu, jest trójwymiarowa teoria wypalenia zawodowego. Początkowo definicja robocza wypalenia zawodowego Maslach składała się z dwóch komponentów: wyczerpania emocjonalnego i depersonalizacji. W trakcie dalszych badań okazało się, że do wyżej wymienionych, należałoby dodać jeszcze jeden, odrębny wymiar – obniżone poczucie dokonań osobistych.
Psychofizyczne, emocjonalne wyczerpanie (emotional exhaustion). Traktowane jest jako pierwszy z objawów, którym zaczyna się proces wypalania. Wymiar ten jest utożsamiany ze stanem psychicznego i fizjologicznego przeciążenia ściśle związanego z intensywnością kontaktów interpersonalnych. Przejawia się zniechęceniem do pracy, coraz mniejszym zainteresowaniem sprawami zawodowymi, obniżoną aktywnością, pesymizmem, stałym napięciem psychofizycznym, drażliwością. Charakteryzują go takie objawy jak: lęk, napięcie, poczucie zmęczenia fizycznego, bezsenność.
Depersonalizacja. Związana jest z obojętnością i dystansowaniem się wobec problemów osób z fizycznego otoczenia, powierzchownością, skróceniem czasu i sformalizowaniem kontaktów, cynizmem, obwinianiem innych za niepowodzenia w pracy. Jest to negatywny, bezduszny, bezosobowy, nazbyt obojętny stosunek do ludzi, którzy są odbiorcami pomocy. Jest ucieczką od relacji wymagających zaangażowania emocjonalnego. Depersonalizacja, czyli odczłowieczenie, lub jeszcze inaczej, uprzedmiotowienie, jest próbą zwiększenia psychicznego dystansu wobec osoby, z którą się pracuje.
Poczucie obniżenia własnych dokonań. Jest tendencją do postrzegania swojej pracy w negatywnym świetle. Prowadzi do obniżenia lub utraty satysfakcji i zaangażowania zawodowego; pojawia się rozczarowanie i poczucie „klęski” oraz obwinianie siebie za brak umiejętności zawodowych, czego konsekwencją jest zaniżona samoocena. Utrata zdolności do rozwiązywania problemów zawodowych oraz ograniczone możliwości przystosowania, mają duży wpływ na relacje z ludźmi i w skrajnych przypadkach zauważa się zachowania agresywne oraz ucieczkowe (absencja w pracy).
Koncepcja wyjaśniająca fenomen wypalenia, który jest negatywnym stanem psychologicznym, została rozszerzona o jego pozytywną antytezę – zaangażowanie w pracę. Jeśli aktywność zawodową człowieka ujmiemy w postaci kontinuum, to na jednym jego krańcu znajdzie się zaangażowanie w pracę, na drugim wypalenie. Początkowa fascynacja nowymi doświadczeniami, zapał, energia i pasja ustępują miejsca wyczerpaniu, niechęci do klientów i niezadowoleniu ze swoich osiągnięć.
W związku z rozszerzeniem teorii wypalenia zawodowego Christina Maslachcoraz częściej określa je jako erozję zaangażowania w pracę (Maslach 2001). W kontekście wypalenia życiowego, ale również zawodowego zwłaszcza w przypadku osób prowadzących własną działalność mamy do czynienia z niezrozumieniem, a wręcz odrzuceniem swojego stanu. Pojawia się poczucie winy, które doprowadza do jeszcze większego wyczerpania.
„Przecież marzyłam o tym, żeby być mamą!”
„Przecież mam firmę i robię to, co lubię!”
Zasoby nie regenerują się samą satysfakcją z pracy, to za mało!
Zostawiam Ci dzisiaj kilka pytań rozwojowych. Jeżeli na część z nich odpowiesz twierdząco, być może grozi Ci wypalenie. Ale to refleksja jest kluczem do zrozumienia. Jeśli już wiesz, że to nie jest zwykłe zmęczenie, możesz coś z tym zrobić. To czas na opracowanie planu działania. Możesz zrobić to samodzielnie lub z pomocą specjalisty. Już teraz zapraszam Cię na webinar poświęcony temu tematowi, gdzie dowiesz się więcej na temat najczęściej pojawiających się przyczyn wypalenia i sposobów radzenia sobie. Możesz też skorzystać z konsultacji indywidualnej, zapraszam na MENTORING DLA SPECJALISTÓW.
Dzisiaj chciałam Twoją szczególną uwagę zwrócić przede wszystkim na uniwersalność problemu wyzwania jakim jest wypalenie zawodowe. Może dotknąć każdej osoby, która nieodpowiednio dba o swoje zasoby i ma osłabioną odporność psychiczną. Czasem jest to sygnał, że potrzebujemy zmian. My sami musimy odnieść teorię do swojej historii. Jakie objawy dotykają mniej najmocniej? Jakie emocje towarzyszą mi najsilniej i o czym, mnie informują?
Czujesz momenty wyczerpania emocjonalnego?
Masz momenty poczucia odcięcia się od sytuacji i osób?
Czy wstając rano, czujesz się zmęczony perspektywą kolejnego dnia?
Czy codzienna praca z ludźmi jest dla ciebie stresująca?
Masz poczucie wypalenia, chociaż trudno określić Ci co tak naprawdę czujesz?
Czy Twoj stosunek do pracy zmienił się w ostatnim czasie? W jaki sposób?
Obawiasz się, że czujesz wobec osób z którymi pracujesz negatywne emocje?
Czujesz utratę energii do działania?
Czy odczuwasz wyczerpanie fizyczne?
Zdarza Ci się odczuwać sfrustrowanie pracą, sobą?
Zaczynasz mniej przejmować się historią osób, z którymi pracujesz?
Praca z ludźmi odbiera Ci siłę i energię?
Zdarza Ci się mieć poczucie winy, że nie masz siły się bardziej postarać?
Reagujesz coraz bardziej emocjonalnie lub wycofaniem i stagnacją?
Masz poczucie, że często działasz na autopilocie?
Zdarza Ci się odczuwać nieokreślony lęk?
Masz problem z organizacją pracy?
Nie czujesz satysfakcji z wynagrodzenia za pracę, którą wykonujesz?
Masz problem z planowaniem i z wyznaczaniem celów?
Często nie czujesz sensu tego, co robisz?
Serdecznie zapraszam do odsłuchania rozmowy oraz subskrybcji mojego kanału na Spotify oraz iTunes. Jestem też na YouTube!
Praca dietetyka jest bardzo wymagająca, nie tylko z powodu ciągłego aktualizowania wiedzy na temat zdrowia i żywienia. To zawód, w którym pracuje się z ludźmi, ludźmi dokonującymi zmian w zakresie zdrowia (a często życia). To bardzo obciążające psychofizycznie. Podobnie jak wszystkim innym pomagającym, lekarzom, nauczycielom, psychologom, grozi wypalenie zawodowe, tak samo problem może dotyczyć dietetyków. Praca dla innych ludzi, zwłaszcza pomoc w trudnościach, jakimi w naszym przypadku są: skuteczna redukcja wagi, przybranie czy pomoc w uzyskaniu poprawy zdrowia obciąża dietetyka z powodu dużego poczucia odpowiedzialności za ludzkie zdrowie. Wypalenie może dotknąć każdego, bez względu na wiek i staż pracy. Wypalenie zawodowe rozwija się powoli, dlatego warto interweniować, kiedy tylko czujemy, jak coś sprawia, że „tracimy serce do pracy”.
Zapraszam na szkolenie, a raczej spotkanie rozwojowe, podczas, którego zajmiemy się problemem wypalenia zawodowego w pracy dietetyka.
Termin: 18 maja godz. 20.00
