Jak pomóc klientom w realizacji noworocznych postanowień?

Jak pomóc klientom w realizacji noworocznych postanowień?

Początek roku to dla dietetyków okres żniw, jeśli chodzi o ilość nowych klientów. Wiele osób po świątecznym ucztowaniu i w związku z nowym rokiem postanawia zmienić swój styl życia, bo choć nadmiar kilogramów przeszkadzał im już od jakiegoś czasu, to przyjmują w końcu zasadę „nowy rok, nowa ja”. Jak pomóc klientom w realizacji celów?

Oczywiście nie ma w tym nic złego, każda chęć zmiany złych nawyków jest godna pochwalenia i wspierania. Jednak wielu specjalistów zauważa, że tak samo jak wielu pojawiło się nowych klientów, tak ich znaczący odsetek szybko rezygnuje. Dlaczego tak się dzieje i czy to wina specjalisty?

Dlaczego odchodzą?

Najczęściej dlatego, że nie byli dostatecznie dobrze przygotowani do wprowadzenia tak znaczącej zmiany. Po prostu zdecydowali się w chwili kryzysu, zachęceni noworocznymi promocjami w poradniach dietetycznych, a tak naprawdę nie przeanalizowali czy to dobry dla nich czas na wprowadzenie takiej zmiany. I tak po pierwszej wizycie, na której specjalista wyłożył cały plan, przedstawił jadłospis, przypomniał o obowiązku regularnego jedzenia przygotowywanego w domu, klient się po prostu wystraszył. Nagle okazało się, że nie posiada on wystarczających zasobów, albo raczej w natłoku informacji nie zorientował się, że może je posiadać. Wie, tylko że potrzebuje czasu, organizacji, dobrego nastawienia, rezygnacji z produktów, które mu ten dobry nastrój zapewniały. A przecież nie ma czasu na bieżące sprawy, co dopiero na dietę. 

Zresztą to chyba nie jest nic niezwykłego, że zdarza nam się przeliczyć, zwłaszcza jeśli od osoby u której szukamy pomocy otrzymujemy informacje, które totalnie odwracają nasz dotychczasowy sposób życia. Nie bez powodu mówi się, że co nagle to po diable. Większość badań nad wprowadzaniem zmian zdrowotnych potwierdza, że predyktorami zmian są oczekiwania co do własnej skuteczności oraz odpowiednio przygotowany plan. Z tych powodów warto z klientem dokładnie przeanalizować dotychczasowy styl życia i zastanowić się nad zmianami, które są najmniej inwazyjne na początek, a z czasem zwiększać zaangażowanie i wkładany w zmianę wysiłek. 

Jak pomóc?

Z wielu badań dotyczących wprowadzania zmian zdrowotnych na podstawie, których konstruuje się liczne modele mające wyjaśnić w jaki sposób ludzie dokonują skutecznie zmian można wyróżnić kilka łączących je zasad:

• Kształtowanie i zmiana zachowań w odniesieniu do zdrowia powinny być rezultatem swobodnego wyboru. Dlatego tak ważny jest sposób komunikacji z klientem. Odchodzimy od zwrotów: „musisz”, „powinieneś”, zastępując je otwartymi pytaniami: „co możesz zrobić”, „jakie są twoje oczekiwania”, „dlaczego mógłbyś chcieć dokonać zmiany. Zresztą  zgodnie z modelem przekonań zdrowotnych sądzono, że realistyczne spostrzeganie ryzyka i uświadomienie w spra­wach ryzyka zagrożenia powinno wyzwolić zachowania prewencyjne, np. stosowanie diety by zapobiec nadciśnieniu. Okazało się, jednak że w percepcji zagrożeń ludzie stosują zasadę nierac­jonalnego optymizmu (mnie to nie spotka) i nie stosują się do informacji o ryzyku.

• Zachowania zdrowotne powinny być powiązane z systemem wartości jednostki i pozytywnie przez nią oceniane. Dlatego ważny jest pogłębiony wywiad również w aspekcie psychologicznym, kiedy szukamy źródeł motywacji, pytajmy o hierarchię wartości. A jak zdrowie się do niej odnosi? Czy wiąże się również z pozostałymi wartościami np. rodzina dla której chcemy być sprawni i zdrowi, a może ważny jest sukces, który łatwiej jest osiągnąć w dobrej kondycji?

• W realizowaniu swobodnych decyzji zdrowotnych powinna obowiązywać zasada stawiania sobie i innym realistycznych celów, gwarantujących powstanie poczucia własnej skuteczności. Odnosi się to, do tego ważnego predyktora zmiany jakim jest planowanie. Wyznaczamy razem z klientem cel główny i cele pośrednie np. wartości do utraty w ciągu roku oraz na każdy miesiąc. Następnie wspólnie tworzymy dokładny plan działania biorąc pod uwagę dotychczasowy styl życia, warunki do działania, ale również czynniki psychologiczne np. jedzenie emocjonalne. Uczestniczenie klienta w tworzeniu planu daje mu poczucie, że to jego plan, jego cel i nie chce się zawieść, w końcu dostosował go do swoich możliwości. W wyznaczeniu celów ważne jest też zwrócenie uwagi na istniejące zasoby: rzeczy (urządzenie do gotowania na parze), cechy charakteru (dobra organizacja), osoby (mama pomoże w gotowaniu), sytuacje (ograniczenie ilości zjadanych słodyczy), które już pomagają albo ułatwią realizowanie celu.

• Propozycje prozdrowotne i popularyzacja wiedzy o zdrowiu powinny być dostosowane do odbiorców (osób, grup) i do kontekstu naturalnego, materialnego i społeczno-kulturowego. A najprościej mówiąc, nie straszmy klienta fachowym językiem przekazanym tonem niezawisłego eksperta. Edukacja żywieniowa jest naprawdę bardzo ważna, często złe nawyki wynikają z braku wiedzy, a nie ze złej woli, czy przyzwyczajenia. Jednak moralizowanie i pouczanie to zła droga, zrażamy tym do siebie i do zmiany. Nikt z nas nie lubi być pouczany, oczywiście, że jesteś ekspertem, ale przede wszystkim chcesz pomóc i dokonać zmiany razem z klientem, a nawet towarzyszyć jemu w zmianie. To osoba rozpoczynająca dietę jest osobą decyzyjną i odpowiedzialną za swoją zmianę. Ważne by wzmacniać w niej to poczucie skuteczności i sprawstwa. Nawet jeśli to ty układasz plan i sugerujesz poszczególne kroki, przedstawiaj i pytaj w taki sposób, aby klient miał poczucie, że również bierze w tym udział, decyduje o sobie. 

• W kształtowaniu zachowań zdrowotnych bardzo istotną rolę odgrywa wspomagające działanie grup odniesienia, społeczności lokalnej i wspar­cie ze strony profesjonalistów. To dlatego tak ważne jest przynajmniej częściowe wprowadzenie nowych zasad również u pozostałych domowników, w końcu zdrowe odżywianie jeszcze nikomu nie zaszkodziło. Natomiast pozytywny aspekt tego polega na poczuciu wspólnego działania i wsparcia osób najbliższych. A prościej mówiąc łatwiej trzymać się zasad, kiedy nie ma pokus. Tak samo ważne są wszystkie grupy wsparcia do których taka osoba dokonująca zmiany może się dołączyć. Po pierwsze po to by poczuć, że nie jest sama z tą trudnością, inne osoby też się z tym mierzą. Po drugie takie wspólne działania motywuje, pojawia się mała chęć rywalizacji, ale też po prostu jeśli wiemy, że na trening pójdzie 10 osób, to i nam łatwiej będzie dołączyć niż zaczynać samemu, wtedy automatycznie przekładamy na lepszy dzień czy godzinę. 

Podsumowując w pracy z każdym klientem, nie tylko entuzjastą noworocznych postanowień warto zwrócić uwagę na kilka kwestii:

• komunikację, nawiązanie relacji i partnerstwo na lini klient- dietetyk,
• dostosowany, pozytywny język zmiany,
• pogłębiona rozmowa, zadawanie pytań otwartych,
• zwrócenie uwagi na warunki do przeprowadzenia zmiany,
• zwrócenie uwagi na możliwe otrzymane wsparcie,
• edukacja żywieniowa przekazana zrozumiale,
• podkreślenie posiadanych zasobów,
• wspólne ułożenie planu działania kalibru dostosowanego do klienta (małe kroki, albo duże zmiany).

Kończąc, właściwie nie ma podstaw by dzielić klientów na zwykłych i tych noworocznych (chociaż tendencja zwiększonej liczby odwiedzających dietetyków jest zauważalna), bo w każdym momencie może do naszego gabinetu trafić ktoś pod wpływem impulsu. To na takie nieprzygotowanie bardziej chciałam zwrócić uwagę, ale tym razem to my możemy być przygotowani. Nie każdy jest gotowy na zmianę i nie możemy się denerwować czy obwiniać siebie o to, że szybko rezygnują. Jednak zawsze warto brać pod uwagę wyżej wymienione czynniki rozpoczynając pracę z każdym nowym klientem. Potrzebne jest coś na kształt zawodowej intuicji, by przewidzieć kiedy należy zwolnić i dać klientowi czas na przygotowanie się. 

Chcesz dowiedzieć się więcej o tym jak pomóc klientom? Chcesz poznać inne sposoby motywowania i nauczyć się mówić w języku zmiany? Chcesz poznać fazy zmiany zachowań zdrowotnych i interwencje, które możesz wykorzystać by wspomóc zmianę? A może interesuje się tematyka zaburzeń odżywiania?

Zapraszam na specjalistyczny, odświeżony E-kurs Psychodietetyczny „Psycho dla dietetyka (i nie tylko!)” z dodatkowym bonusem: zeszytem ćwiczeń dla specjalisty i klienta. Start 7 edycji: 26 stycznia.

Program kursu zawiera tematy z zakresu wiedzy psychologicznej i narzędzi motywacyjnych do pracy z osobami zmieniającymi nawyki żywieniowe z różnych przyczyn oraz wprowadzającymi nowy, zdrowy styl życia. Kurs skierowany jest przede wszystkim do dietetyków oraz specjalistów ds. żywienia, ale również do psychologów, trenerów, lekarzy i profesji, w których prowadzony styl życia ma znaczenie w prowadzeniu opieki nad klientem. Już ponad 280 specjalistów wzięło udział w kursie, dołącz! 7 edycja to odświeżone treści kursu i specjalny dodatek: zeszyt z ćwiczeniami dla specjalisty oraz do wykorzystania w pracy z klientem. 

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ