Radzenie sobie z kryzysami, trudnościami i traumą wymaga pochylenia się nad słowem wybaczenie i jego znaczeniem dla nas. Ludzie odporni psychicznie potrafią wybaczać innym i sobie, choć to jedno z najtrudniejszych zadań z jakimi przychodzi nam się mierzyć.
To jedno z najtrudniejszych wyzwań przed jakim stoi człowiek zraniony, wybaczenie, czasem drobnych krzywd, ale nierzadko straty największych wartości. Chociaż to trudne i łatwo się o tym pisze, kiedy nie przeżywa się straty w danym momencie. Jednak chowanie urazy, żal i gorycz, tak naprawdę rozlewają nam się w sercu i umyśle, sami sobie wyrządzamy krzywdę kurczowo trzymając się nienawiści czy zemsty. Musimy pamiętać, że wybaczając nie robimy przysługi, ani nie przywracamy wolności oprawcy, ale pozwalamy sobie na zamknięcie przeszłości i ruszenie dalej w życie. To trudne, dlatego czasem zajmuje nam sporo czasu, dlatego nierzadko wymaga wsparcia specjalisty, ale zawsze to my decydujemy, kiedy pozwalamy sobie poczuć ulgę wybaczenia. To nie oznacza, że mamy zapomnieć, wymazać z pamięci, trudne doświadczenie, przecież wyparcie to niewłaściwy mechanizm obronny. Jednak po przeżyciu żałoby po stracie, po przeżyciu bólu po doznanych krzywdach zawsze przychodzi czas na kolejny etap. Nawet jeśli w tym momencie to dla ciebie niewyobrażalne.
Doświadczenia osób, które przetrwały traumy, wojny pokazują, że ich odporność psychiczna, która pomogła im przetrwać jest również mocno powiązana z umiejętnością wybaczania i znalezieniem sensu w cierpieniu. Chowanie urazy, żal i gorycz są dla nas kosztowne psychicznie, ale i fizycznie (wpływ stresu). Wybaczanie uwalnia nas od gniewu i pomaga zaleczyć rany, tak się mówi. Czy to potwierdzone założenia? W związku z tym przeprowadzono badania by sprawdzić, czy wpływ wybaczania rzeczywiście jest taki pozytywny. Wyniki badań (Enright, 2012) naprawdę zachęcają do tego by nauczyć się i znaleźć w sobie siłę by wybaczyć, bo wybaczanie:
Zwiększa poczucie szczęścia (uwolnienie od negatywnych uczuć),
Wzmacnia poczucie własnej wartości (poprzez nawiązanie kontaktu z naszym kochającym Ja)
Pobudza nadzieję (przestajemy skupiać się na przeszłości),
Redukuje stres, depresję, lęk, przewlekły ból, kłopoty ze snem, nadużywanie substancji psychoaktywnych,
Zwiększa naszą elastyczność (oderwanie się od przeszłości),
Wzmacnia empatię i duchowość
Wybaczanie staje się łatwiejsze w miarę praktykowania, chociaż nie życzymy sobie tylu krzywd by był powód do ćwiczeń.
Wybaczyć komuś czy sobie?
Co jest trudniejsze: wybaczyć sobie czy komuś? Myślę, że to porównywalnie trudne i wymagające odpowiedniego przygotowania doświadczenie. Wybaczanie sobie jest o tyle trudne, że musimy wyzbyć się poczucia winy i samokrytyki, która przecież jest tak dla nas charakterystyczna. Od siebie wymagamy więcej, więc jak mogliśmy popełnić błąd? Wybaczenie sobie jest elementem dojścia do siebie, wyciągnięcia wniosków i postępowania według nowego schematu, zamiast tonąć w samooskarżeniu i negatywnych przekonaniach bez przyszłości.
Wybaczanie komuś to zastąpienie gniewu miłością, bardzo trudny i wymagający zabieg. Zapytasz, dlaczego to ja mam się starać, jeśli ktoś wyrządził mi zło? To jedyna droga by uwolnić się od negatywnych emocji, przeszłości i wyjść z ciemności w stronę szczęścia i jedności ze sobą. To trudne, ale nie niemożliwe. Wymaga czasu, dla każdego różnie długiego.
Jak wybaczyć sobie?
Nie stosuj podwójnych standardów.Bądź tak samo surowy dla siebie jak jesteś dla innych. Pamiętaj, że każdy popełnia błędy, a ważniejsze jest wyciągnięcie wniosków, jednak, aby to nastąpiło trzeba sobie wybaczyć i nie roztrząsać tego co się stało. Czy jeśli twój przyjaciel popełni błąd i będzie chciał naprawić wyrządzoną krzywdę, nie przebaczysz mu? Dlaczego nie postąpisz podobnie w stosunku do siebie? Wybacz sobie i uwierz w siebie, że jesteś wartościowy.
Nie pozwól by błędy cię definiowały.Nie jesteśmy tylko sumą naszych błędów, jeżeli nie skupiamy tylko na tym naszej uwagi. Nie chodzi o nie popełnianie błędów, ale o naukę na ich podstawie. Z jednej strony warto sobie wybaczyć błędy, a z drugiej praktykować wdzięczność za to, co zrobiłeś dobrze. Błąd nie sprawia, że stajemy się kimś innym, gorszym, po prostu się zdarza w wyniku zbyt małych starań, nieuważności, pomyłki, zdarzenia losowego. Nie obwiniaj się o coś na co nie miałeś wpływu, wybacz sobie i postaraj się bardziej, by to się kolejny raz nie przydarzyło, jeśli popełniłeś błąd.
Napisz do siebie wybaczający list. Opisz dokładnie, co sobie chcesz wybaczyć i dlaczego?
Praktykuj wybaczanie. Przez jakiś czas postaraj się znaleźć czas np. wieczorem przed snem by dokończyć zdanie: „Wybaczam sobie, że….”. Nie codziennie popełniamy błędy i krzywdzimy siebie lub innych, ale zdarzają nam się sytuacje, które zrobilibyśmy inaczej. Przeanalizuj dzień i bądź wobec siebie wybaczający.
Jak wybaczyć komuś?
Rozpocznij proces zdrowienia. Wybaczanie jest trudne, wiąże się opatrywaniem ran, a to boli, dlatego czasem warto skorzystać z profesjonalnej pomocy zamiast domowych środków opatrunkowych. Traumę trzeba przepracować, a wybaczanie to tylko jeden z etapów. Jeżeli widzisz, że nie radzisz sobie z tym co cię spotkało, wciąż odtwarzasz w głowie to zdarzenie, czujesz napięcie, gniew i żal przez cały czas, rozpatrz poszukania pomocy.
Spróbuj zrozumieć osobę, która cię skrzywdziła. Często ponosi nas gniew, złość i chęć odwetu, ponieważ nasza perspektywa kończy się na doznanej krzywdzie. Nie chodzi o wywołanie litości by przebaczyć, ale o zrozumienie tego co kierowało osobą, jaka jest jej rodzinna historia, z czym się zmaga. Skoro twoje błędy pokazują tylko fragment tego kim jesteś, pomyśl w ten sposób o drugiej osobie.
Nie bierz tego do siebie. To nie twoja wina. Krzywda świadczy o krzywdzicielu, a nie o twojej wartości.
Pozwól odejść myślom, które wiążą się z przeszłością. Nie ma sensu wciąż zadawać tych samych pytań: „Jak mógł mi to zrobić?”, „Nie dam rady teraz”. Na wiele z nich nie poznamy odpowiedzi lub nie ma dobrej odpowiedzi. Nikt bez względu na wygląd, ilość miłości, szacunek nie jest traktowany dobrze przez wszystkich. Zamiast drążyć niedoskonałość i błędy innych, lepiej ruszyć do przodu, odpuszczając i wybaczając.
Rozpocznij proces wybaczania i daj sobie czas.Możesz napisać list wybaczający, przeczytać go i wyrzucić. Możesz napisać list i wysłać go, jeżeli czujesz taką gotowość. Bywają dni, kiedy negatywne emocje są właściwie nie odczuwane, bywają takie dni, gdy w środku krzyczymy na cały świat, czując się oszukani. Nie ma recepty, ani schematu, który określi po ilu dniach będziesz w stanie wybaczyć. Staraj się, korzystaj z poprzednich wskazówek by wspierać ten proces, ale daj sobie czas.
Wybaczanie jest tym trudniejsze, im większa krzywda czy strata nas dotknęła. Wybaczanie to proces, który wymaga czasu, cierpliwości, ale i naszego zaangażowania, ale przede wszystkim musimy pamiętać, że wybaczamy po to, abyśmy to my mogli żyć teraźniejszością i patrzeć w przyszłość, zamiast rozpamiętywania przeszłości. Czasem trzeba wybaczyć najpierw sobie, by móc wybaczyć innym. Nie tłum emocji, przeżyj je, przepracuj i daj sobie czas by wybaczyć. Ci, którym ta sztuka się udała podkreślają jak ważne doświadczenie to było i jak ogromnej ulgi doznali.
Jestem psychologiem, psychodietetykiem, szkoleniowcem, autorką szkoleń stacjonarnych oraz e-kursów i webinarów psychodietetycznych dla specjalistów. Już od 5 lat prowadzę Gabinet Psychodietetyczny Flow By Ania, gdzie pomagam naprawiać relacje z jedzeniem, wspieram w wychodzeniu z zaburzeń odżywiania. Udzielam wsparcia psychologicznego w pracy z kryzysem i w pracy nad rozwojem osobistym z zakresu wzmacniania poczucia własnej wartości, pewności siebie czy stawiania granic w relacjach. Wspieram w rozwoju zawodowym w radzeniu sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym. Pracuje holistycznie – korzystam z różnych gałęzi psychologii w oparciu o pracę z wartościami i niewspierającymi przekonaniami.
