Stres? Poznaj i zaakceptuj! Wartość i sens
Jaki to ma sens?
Skoro stres pojawia się w momencie kiedy przytrafia się coś na czym nam zależy, można wyciągnąć wniosek, że stres nadaje naszemu życiu sens. Mocne słowa? Jednak chyba nie ulegasz stresowi ot tak, dla sportu, pojawia się on w sytuacjach ważnych i to ty nadajesz im wartość tego znaczenia.
Wystarczy przywołać kolejne badania gdzie w latach 2005-2006 próbowano zbadać wskaźnik stresu narodowego, pytając mieszkańców różnych krajów o to czy doświadczyli wczoraj dużo stresu. Jako, że wskaźniki wahały się od 5% do 67% badacze zaczęli się zastanawiać z jakimi innymi wskaźnikami koreluje wskaźnik stresu. Porównano go z wskaźnikami dobrostanu takimi jak szczęście, długość życia i PKB. Pewnie pomyślicie, że ci zestresowani nie cieszyli się dobrostanem? Zła odpowiedź, było na odwrót. Im wyższy był wskaźnik stresu w danym narodzie, tym wyższe było poczucie dobrostanu. Ludzie, którzy wczoraj doświadczyli dużo stresu wcale nie mieli trudnych warunków do życia. Żeby lepiej zrozumieć te zaskakujące wyniki, badacze sprawdzali dalej i na warsztat wzięli zależność między stresem a emocjami. Ci, którzy w badaniu doświadczyli dużo stresu, odczuwali też trudne emocje jak złość czy strach. Ale też życie w stresującym narodzie wiązało się z odczuwanymi emocjami radości, miłości, śmiechu. Najszczęśliwsi wcale nie byli ci, którzy stresu nie odczuwali, ale ci którzy stresu i trudnych emocji doświadczyli dużo. Zaś ci najmniej szczęśliwi, którzy doświadczyli dużo złości i wstydu, właściwie mieli życie pozbawione stresu. Pozbawione stresu i sensu?
Paradoks stresu polega na tym, że idzie w parze i z dystresem, negatywnym stresem, ale i z dobrostanem, ponieważ stresujące sytuacje wiążą się ze zmianami, rozwojem, działaniem, wyzwaniami. Stres towarzyszy temu co nadaje naszemu życiu sens: miłość, zdrowie, szczęście. Walczymy o to i stres jest skutkiem ubocznym. W końcu stres życia codziennego to obowiązki w pracy, ogarnianie rodziny, organizowanie planu dnia, wybieranie odpowiedniego stroju do spotkań z innymi. To wszystkie czynności, które nadają również sens naszemu życiu, to przez nie wstajemy z łóżka. To nasze ikigai.
Dlatego zamiast wymieniać koszty kolejnej trudnej sytuacji, może warto poszukać w niej głębszego sensu? Może ta trudność stanowi środek do uzyskania czegoś większego, lepszego, co da nam poczucie szczęścia i dumy? Jak często zapominamy o tym, że po dużym stresie pojawia się tak wiele dobrych emocji: zadowolenie, duma, poczucie spełnienia i skuteczności, pewność siebie. Zastanów się proszę przy kolejnej okazji do stresu, jaka sytuacja wiąże się z pojawieniem się stresu i jaki ona ma dla ciebie sens?
W imię wartości
Idąc dalej, skoro, życie w poczuciu sensu wiąże się ze stresem, a sens to nadawanie pewnym aspektom naszego życia wartości, to praca nad uświadamianiem sobie najważniejszych dla nas wartości będzie redukowała poziom stresu. Oczywiście na dowód przywołuje odpowiednie badanie. Grupa studentów z Uniwersytetu Stanforda otrzymała zadanie na czas ferii zimowych. Połowa pisała o tym co dobrego ich spotykało każdego dnia, a druga połowa opisywała najważniejsze dla siebie wartości i to, jak się do nich mają codzienne działania. Efekt był taki, że grupa „wartości” była w lepszym nastroju i cieszyli się lepszym zdrowiem, mniej chorując. W sytuacji powrotu na uczelnię mieli większe przekonanie i wiarę, że są zdolni do poradzenia sobie ze stresem. A pozytywny efekt pisania o wartościach był największy w przypadku osób, które w czasie ferii doświadczyły najsilniejszego stresu. Ale skąd te zależności? Badacze przeanalizowali te pamiętniki i wywnioskowali, że pisanie o wartościach pomagało odczuwać przez cały czas sens życia. Stresujące sytuacje to nie problemy, ale doświadczenia związane z życiowymi wartościami. W ten sposób irytujące do załatwienia sprawy, miały głębszy sens.
Interwencję psychologiczną jaką jest pisanie o wartościach analizowano pod różnymi kątami, okazała się bardzo skuteczna, dlatego jest chętnie wykorzystywana. Na dłuższą metę pozytywnie wpływa na średnią ocen w szkole, zmniejsza liczbę wizyt u lekarza, poprawia zdrowie psychiczne i w walce z uzależnieniami. Okazuje się, że jednorazowa interwencja może procentować odpowiednim nastawieniem przez dłuższy okres czasu. Dlaczego to tak działa? Ponieważ zmienia percepcje sytuacji stresowej oraz naszej zdolności do radzenia sobie z takimi doświadczeniami. Ludzie, którzy mają świadomość swoich wartości i przywiązania do nich wierzą, że są w stanie poprawić swoje położenie dzięki wysiłkom i wsparciu innych. Przypomnienie sobie o swoich wartościach buduje w nas odporność psychiczną i poczucie własnej skuteczności, a to predyktory skutecznej zmiany. Również w przypadku podejmowania prób odchudzania, skuteczna zmiana wiąże się z działaniami podejmowanymi zgodnie z wartościami. Musimy wierzyć, że to co robimy ma sens i jest dla nas ważne. Jeśli działamy zgodnie z naszymi wartościami, tak faktycznie jest. Potrzeba nam jednak spokojnego przeanalizowania tego, co jest dla nas ważne.
Zachęcam do ćwiczenia.
Poszukaj listy z różnymi wartościami, albo stwórz własną, taką, która zawiera ich jak najwięcej, na koniec wymienię również listę wartości do wykorzystania. Wybierz z tej listy 3 wartości, które najbardziej cenisz. Nie zastanawiaj się, czy możesz albo co wybrałby ktoś inny. To mają być twoje wartości, w które wierzysz. To coś, na czym w obecnej chwili ci zależy, postawa, stosunek do innych, zasób. Z tych trzech wybierz teraz jedną i postaraj się o niej pisać pisać przez 10 minut. Napisz dlaczego jest ważna, jak ją wyrażasz w codzienności, co dziś udało się zrobić w jej imię. Nie musisz nawet wspomnieć o stresujących sytuacjach, aby to pisanie pomogło zmienić do niego twój stosunek. Daj sobie tylko czas i skupienie. Uwierz, że to pomaga.
Przykłady wartości
akceptacja, ciekawość, cierpliwość, doskonalenie, harmonia, entuzjazm, hojność, honor, humor, kreatywność, kompetencja, miłość, lojalność, niezależność, wolność, mądrość, odwaga, odpowiedzialność, otwartość, pokój, pomoc innym, prawość, przyjaźń, rodzina, rozwój osobisty, siła, równość, samodzielność, sport, skuteczność, sprawiedliwość, tradycja, uczciwość, uważność, uczenie się, wdzięczność, wiara, współczucie, współdziałanie, współpraca, zaangażowanie, zaradność, zabawa, zaufanie, zdrowie,
Zachęcam do podzielenia się refleksją po wykonanym ćwiczeniu. Czy sprawił trudność wybór kluczowych wartości, czy opisywanie czym dla ciebie jest i jak się przejawia w twoim życiu. Może to wartość, której inni oczekują od ciebie, ale ty jej nie czujesz? Samo uświadomienie sobie tego, może znacząco obniżyć napięcie w naszym życiu. Daj sobie 10 minut na pracę z wartościami!
Serdecznie zapraszam do odsłuchania podcastu oraz subskrybcji mojego kanału na Spotify oraz iTunes. Czekam na pierwsze opinie i będę szalenie wdzięczna za rekomendacje na iTunes.
Podcastów możesz też słuchać na YouTube!
