Zaburzenia odżywiania czy zaburzone odżywianie?
Masło maślane czy zupełnie różne zagadnienia? Warto odróżnić te dwa zagadnienia ponieważ dotyczą różnego rodzaju problemów, chociaż oczywiście łączą się z odżywianiem i zdrowiem. W takim razie jak na czym polega różnica między zaburzeniami odżywiania, a zaburzonym odżywianiem?
Zaburzenia odżywiania należą do jednej z kategorii w klasyfikacjach zaburzeń psychicznych (ICD-10, DSM V) i wymagają specjalistycznego leczenia. Najbardziej znanymi zaburzeniami jest anoreksja, bulimia czy kompulsywne objadanie.
ICD – 10 (F50-59 zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi)
- F50.0 jadłowstręt psychiczny
- F50.1 jadłowstręt psychiczny atypowy
- F50.2 żarłoczność psychiczna
- F50.3 atypowa żarłoczność psychiczna
- F50.4 przejadanie się związane z innymi czynnikami psychologicznymi
- F50.5 wymioty związane z innymi czynnikami psychologicznymi
- F50.8 inne zaburzenia odżywiania się
- F50.9 zaburzenia odżywiania się, nie określone
DSM V (osobna kategoria)
- Pica
- Zaburzenie przeżuwania
- Zaburzenie polegające na ograniczaniu/unikaniu przyjmowania pokarmów
- Jadłowstręt psychiczny
- Żarłoczność psychiczna
- Zaburzenie z napadami objadania się
- Inne określone zaburzenie jedzenia i odżywiania się
Uwarunkowania wystąpienia zaburzeń odżywiania dotyczą zarówno czynników genetycznych, społeczno-kulturowych, rodzinnych, a także cech indywidualnych. Czynniki biologiczne dotyczą zaburzeń hormonalnych, związanych z neuroprzekaźnikami oraz zaburzeń w obszarze ośrodka głodu i sytości. Czynniki społeczno-kulturowe odciskają coraz większe piętno w powstawaniu zaburzeń odżywiania, ponieważ wiążą się aktualnymi trendami i wpływem mediów zwłaszcza społecznościowych, ale również są związane z ryzykiem zawodowym np. u zawodowych sportowców. Czynniki rodzinne są związane z problemami w wyznaczaniu granic i uzyskiwaniu przez dziecko niezależności. W rodzinach chorych dochodzi do usztywnienia w relacjach lub nadmiernej opiekuńczości. Charakterystyczne jest unikanie konfrontacji z problemami, wycofanie z kontaktu i brak otwartości w komunikacji. Cechy indywidualne, które mogą wskazywać na wystąpienie zaburzeń odżywiania to niska samoocena, co jest wyjątkowo zagrażające, biorąc pod uwagę jak wiele polskich nastolatków przejawia zaniżoną samoocenę. Charakterystyczne są trudność w nawiązywaniu relacji, problem z akceptacją swojego ciała, radzeniem sobie z emocjami i trudnymi sytuacjami, a także podatność na krytykę. Do tego wszystkiego dochodzi kulturowo narzucona obsesja piękna, nierealne oczekiwania dotyczące wglądu potęgowane przez przekazy medialne i zniekształcane np. poprzez działanie filtrów czy programów graficznych.
W przypadku zaburzeń odżywiania mamy dosyć szczegółowo opisane poszczególne jednostki chorobowe oraz sposób ich diagnozowania. To co najważniejsze, zaburzenia odżywiania wiążą się z zagrożeniem dla zdrowia, ale często i życia osób na nie cierpiących, dlatego wymagają specjalistycznego podejścia i interwencji najlepiej interdyscyplinarnego zespołu (psychoterapeuta, psychodietetyk, dietetyk, lekarz, psychiatra, czasem trener). Coraz częściej zaburzenia odżywiania, zwłaszcza jeśli dotyczą młodych dziewcząt łączą się z zaburzeniami hormonalnymi, dlatego to endokrynolodzy, do których takie osoby trafiają mówią o znacznym wzroście pacjentek prowadzących restrykcyjne odchudzanie.
Jeżeli zauważamy u siebie, a częściej u bliskich osób objawy mogące świadczyć o wystąpieniu zaburzeń odżywiania warto zachęcić lub poszukać pomocy specjalisty, który oceni czy mamy do czynienia z zaburzeniem odżywiania czy zaburzonym odżywianiu. Proszę bądźmy czujni! Zwłaszcza teraz w dobie pandemii, podczas której młode osoby słyszą wiele komunikatów dotyczących tycia z powodu małej ilości ruchu, spędzają wiele czasu w social mediach, które karmią je nienaturalnym wyglądem i zachęcają do dietetycznych eksperymentów.
W załączniku dodaje plik z podstawowymi informacjami, na które warto zwrócić uwagę w przypadku zaburzeń odżywiania.
Zaburzeń odżywiania nie leczymy sami, nie pomoże nam też sam dietetyk, lekarz, czy sam psycholog. Najczęściej konieczna jest terapia psychologiczna i dodatkowo współpraca z innymi specjalistami. A każdy ze specjalistów powinien mieć doświadczenie w pracy z takimi osobami, a przede wszystkim wiedzę na temat specyfiki takiej pracy.
Jeszcze raz zaapeluje! Bądźmy czujni na osoby wokół i zwracajmy uwagę na komentarze na temat wyglądu innych osób, a także naszego. Nie wiemy z czym zmaga się osoba obok. Jako rodzice zacznijmy od siebie, przypominam tutaj podcast o tym, jak wpływają na nasze dzieci komunikaty rodziców o własnym wyglądzie. Jak sprawić by dziecko pokochało siebie i akceptowało odmienność?
Zaburzone odżywianie
Kiedy w takim razie mówimy o zaburzonym odżywianiu?
Moja definicja zaburzonego odżywiania dotyczy nieprawidłowej relacji z jedzeniem, fałszywych przekonań dotyczących jedzenia, odżywiania oraz diet, które prowadzą do niewłaściwych zachowań żywieniowych oraz obniżenia własnej samooceny oraz poczucia własnej skuteczności w kontekście dbania o zdrowie. Ten problem w różnym stopniu, ale dotyka większość osób, które doświadczyły w swoim życiu epizodów nieskutecznego odchudzania. A jak wskazują liczne badania takie osoby należą do większości, a będzie ich coraz więcej, bo porównując statystyki z przeszłości coraz więcej osób podejmuje decyzję o odchudzaniu, nawet wtedy, kiedy ich waga jest w normie. To jasno pokazuje, że nasze problemy z akceptacją i filtrowaniem informacji, które do nas docierają na temat wyglądu i wagi wymagają rzetelnej wiedzy i korekty.
Kogo dotyczy zaburzone odżywianie?
- Osób, które doświadczają wahań wagi i efektu jojo po odchudzaniu.
- Osób, które wprowadzają sobie czasowe restrykcje dietetyczne czy ekstremalne ćwiczenia i rezygnują z powodu poczucia obciążenia.
- Osób, które mają pewne przekonania dotyczące odchudzania i odżywiania, tworzą listy zakazanych produktów.
- Osób, które odczuwają poczucie winy i nieprzyjemne emocje zjadając pewne rodzaje produktów np. słodyczne.
- Osób, które się okresowo przejadają, również będąc na diecie.
- Recydywistów dietetycznych – osób, które potrafią wymienić wiele, różnych rodzajów diet, eksperymentują z detoksami i głodówkami.
- Osób, które ciągle narzekają na swój wygląd, wagę i regularnie podejmują decyzję o przejściu na dietę.
- Osób, które czują, że jedzą zbyt często z powodów innych niż głód.
- Osób, które mają problem z określeniem poziomu głodu i sytości.
- Osób, które często liczą kalorie i często ulegają później napadom przejadania się.
- Osób, które notorycznie szukają informacji o nowych dietach, detoksach, produktach wspomagających odchudzanie.
- Osób, które opóźniają jedzenie, żeby zaoszczędzić kalorie.
- Osób, które mają problem z podjadaniem.
Które z tych zdań opisują ciebie? Te zdania opisują większość z nas, każdego kto próbował diet i detoksów, a kto tego nie robił!? Żyjemy w świecie owładniętym obsesją piękna i kultu szczupłości, choć za czasów Rubensa było inaczej. Globalna wioska sprawia, że mamy dostęp do informacji, również nieprawdziwych, jesteśmy często anonimowi, więc możemy oceniać i sprawiać przykrość, a ci którzy anonimowi nie są, chcą robić dobre wrażenie…wyglądem. W dbaniu o siebie nie ma nic złego! Kluczowe jest to, dlaczego o siebie dbamy, w jaki sposób i jak się z tym czujemy. Wszystko co sprawia nam jakikolwiek dyskomfort nie jest dobre i zdrowe. Jeśli to nie Twoje cele, nie Twoje oczekiwania, nigdy nie będziesz zadowolona.
Wiem też, że niezwykle trudno wyzbyć się tych przekonań, oczekiwań, wyznaczania celów kolejnych diet, kiedy wszyscy wokół o tym mówią. Nie chcę Cię przekonywać do tego, że nie można się odchudzać. Można, czasem dla naszego zdrowia zmiana nawyków żywieniowych jest wskazana, warto jednak zwrócić uwagę nie tylko na to, co na talerzu, ale przede wszystkim co wokół jedzenia.
Zacznij od zastanowienia się:
- Jak wyglądało odchudzanie do tej pory?
- Dlaczego to robiłaś?
- Od kiedy?
- W jaki sposób?
- Jak się wtedy czułaś?
- Jakie były rezultaty?
- Czy rezultaty były trwałe?
- Czy zmiany były czasowe, czy nowe nawyki stosujesz przez cały czas?
- Jakie są twoje myśli, przekonania związane z odchudzaniem, dietą?
- Czy chcesz to robić czy masz poczucie, że powinnaś? Dlaczego?
- Jakie profile społecznościowe obserwujesz?
- Czy w twojej rodzinie ten temat był poruszany? Ktoś się odchudzał?
- Czy wśród Twoich znajomych tematy związane z ciałem, wyglądem, odchudzaniem były/są często poruszane?
- Co mogłabyś robić zamiast stosowania diet?
- Co jest dla ciebie ważne w dbaniu o zdrowie? Dlaczego tego chcesz?
- Jak się czujesz, kiedy jesz zdrowo i regularnie jesteś aktywna?
- Które z profili jakie obserwujesz wcale cię nie motywują tylko przytłaczają, dlaczego miałabyś ich nie wyłączyć?
Nie naprawisz relacji z jedzeniem jednym podcastem czy po prostu zaniechaniem diet. To nie o to chodzi! Mamy tendencje do popadania w skrajności, a to nie jest dobre rozwiązanie. Potrzeba nam więcej zrozumienia, akceptacji, refleksji nad swoim sposobem odżywiania i doświadczeniami związanymi z odchudzaniem i dbaniem o zdrowie. Potrzeba nam czasu i zwrócenia się do siebie.
Dlaczego o tym mówię? Chciałabym, żebyśmy zdawali sobie sprawę z tego, że nie musimy się tak czuć. Ale też nie myślmy, że dieta rozwiąże nasze problemy i przestaniemy się przejmować, czy tym razem nie będzie efektu jojo, albo z dnia na dzień przestanę zajadać emocje. Pamiętaj jednak, że choć wiele z nas tak się czuje, nie musimy się tak czuć. Możemy na tym pracować. Zresetować twardy dysk z mitami i błędnymi przekonaniami o odchudzaniu i dietach. Zacząć porządki w głowie na ten temat.
Jeżeli znalazłaś w tym opisie siebie, to dobrze, autorefleksja to pierwszy krok w stronę zmiany. Zapraszam cię do pracy indywidualnie dzięki materiałom, które publikuje i oczywiście zapraszam też do współpracy. Chciałabym to wszystko poukładać. Chciałabym pomóc ci sobie wszystko poukładać. Postanowiłam zrobić to w formie e-kursu i zestawu materiałów i ćwiczeń. Zapraszam na bardzo praktyczny i przeprowadzający krok po kroku przez zafałszowane i automatyczne schematy myślenia dotyczące diet i odchudzania kurs, którego celem jest odzyskanie zdrowia, spokoju i pewności siebie.
A tymczasem zapraszam na podcast!
Serdecznie zapraszam do odsłuchania podcastu oraz subskrybcji mojego kanału na Spotify oraz iTunes. Czekam na pierwsze opinie i będę szalenie wdzięczna za rekomendacje na iTunes.
Podcastów możesz też słuchać na YouTube!
