Kwestionariusz Stylu Życia – Samokontrola
W kwietniu w naszym projekcie zajmiemy się moim ulubionym tematem, chociaż tematem trudnym – samokontrola i siła woli, których tak często nam brakuje. Tradycyjnie zaczniemy od refleksji i kilku ważnych pytań, które warto zadać sobie. Czy twoja silna wola bywa słaba? Czy stawiasz na natychmiastową gratyfikację?
Samokontrola to próba zapanowania nad emocjami i nad swoim ciałem poprzez świadome lub nawykowe działania człowieka mające na celu zmianę emocji w wybranym przez siebie lub pożądanym zabarwieniu, najczęściej z negatywnych w pozytywne. Często jednak poziom samokontroli zależy również od uwarunkowań biologicznych oraz toku rozwoju dziecka. Panowanie nad reakcjami bez zorientowania się w wyzwalającym je bodźcu, może tylko chwilowo zagłuszyć prawdziwe źródło napięcia. Nierzadko, gdy samokontrola jest zbyt duża, przynosi odwrotny od planowanego efekt – prowadząc do pogorszenia funkcjonowania, a nawet całkowitej utraty panowania nad swoim zachowaniem.
Samoregulacja dąży do utrzymania równowagi w organizmie, nie chce napięć, dlatego zachęca cię do natychmiastowej nagrody, gratyfikacji. Oznacza to sięganie po jedzenie, kiedy mamy ochotę czy odmawianie sobie treningu, kiedy czujemy się zmęczeni. Samokontrola wymaga refleksji i wysiłku, bo polega na wybraniu trudniejszej opcji, na odłożenie w czasie nagrody. Przyjemność ze słodyczy jest natychmiastowa, odczuwalna, utrata wagi i lepsze samopoczucie za miesiąc to wymaga pracy, cierpliwości i zniesienia nieco napięcia.
Dlaczego niektórym osobom stawianie sobie wyzwań przychodzi z łatwością? Dlaczego mają silną wolę? Oczywiście na poziom naszej samokontroli ma wpływ wiele czynników, już na etapie dzieciństwa, kiedy mogły wystąpić różne deprywacje. Warto jednak zauważyć, że samokontrola to pewien zasób energii, nad którego poziomem możemy pracować, nic nie jest stracone.
Mózgowy ośrodek siły woli znajduje się w korze przedczołowej – nakłania nas do robienia tego, co jest trudniejsze, a więc wykazania się samokontrolą. Dlaczego? Bo to część mózgu, która jest również odpowiedzialna za planowane i refleksyjne działanie. Wszystko się zgadza wykazanie się samokontrolą wymaga rozważenia, czy zależy nam na chwilowej przyjemności, obniżeniu napięcia kosztem celów jakie sobie postawiliśmy.
Pytania o samokontrolę
W kwietniu będę starała się zachęcić cię do pracy nad zasobami samokontroli jakie masz, nad tym by nie wykorzystać ich niepotrzebnie i nad tym jak je odbudowywać, bo to nie jest tak, że będę w stanie dać ci wskazówkę, dzięki której żadna pokusa nie będzie już na ciebie działała. To wymaga pracy, ale jest warte wysiłku, bo odroczona gratyfikacja najczęściej jest przyjemniejsza, daje lepsze i większe efekty, trwa dłużej.
Zachęcam cię do zastanowienia się nad kilkoma kwestiami?
- Czy jesteś osobą, która często mówi o sobie, że nie ma silnej woli?
- Czy uważasz, że silna wola to cecha osoby czy raczej pewien zasób?
- Czy uważasz, że można poprawić swoje zdolności do kontrolowania się?
- Czy często o niepowodzenia obwiniasz brak samokontroli?
- Jak często towarzyszy ci myśl, że nie możesz się przed czymś powstrzymać?
- Czy często podejmujesz wysiłek z myślą o nagrodzie?
- Czy po załamaniu siły woli i natychmiastowej przyjemności często towarzyszą ci później poczucie winy i nieprzyjemne emocje?
- Czy w dłuższej perspektywie załamanie samokontroli wiąże się z przyjemnością i nagrodą, czy wręcz przeciwnie?
- W jakich sferach życia masz poczucie utraty samokontroli?
- Jakim konkretnym wyzwaniom najczęściej towarzyszy utrata samokontroli?
- Czy wyzwania, które stawiasz swojej sile woli są poważne i wiążą się z zupełnie odmiennymi niż dotychczasowe zachowaniami?
- Czy stawiając wyzwanie sile woli często myślisz o tym jakie to trudne i rozważasz poddanie się?
- Czy są takie sfery życia lub wyzwania w przypadku, których nie masz problemu z zachowaniem samokontroli? Jak sądzisz dlaczego?
- Zastanów się w jaki sposób stawiasz sobie wyzwania dla siły woli? Czy robisz to nagle, chaotycznie i pod wpływem emocji lub presji? A może planujesz trudność wyzwania, czas trwania, cel i nagrodę?
- Kiedy tracisz samokontrolę, jakie najczęściej towarzyszą ci emocje i myśli? Ponosi cię? Działasz szybko i gwałtownie? Instynktownie?
- A kiedy odnosisz sukces w powstrzymaniu się przed odpuszczeniem samokontroli, jakie emocje i myśli ci towarzyszą? Czy zajmuje to więcej czasu i refleksji?
- Czy utracie samokontroli towarzyszą zmęczenie, zdenerwowanie, niewyspanie, znudzenie?
Kiedy przeanalizujesz te pytania, a mam nadzieję, że również odpowiedzi zarysują nam się dwa oblicza samoregulacji i samokontroli, natychmiastowej i odroczonej gratyfikacji. Działanie pod wpływem emocji, stresu, napięcia sprawia, że dajemy się ponieść impulsowi, rezygnujemy z wyzwania szybko, gwałtownie, by tylko obniżyć poziom napięcia, nagrodzić się i poczuć chwilowo lepiej. Jednak jeśli wykażemy się siłą woli, zastanowimy się, czy późniejsza nagroda nie będzie fajniejsza i okaże się, że naprawdę nam na niej zależy, bo jest dla nas ważna. Po świadomej refleksji i daniu sobie czasu jesteśmy w stanie wykazać się samokontrolą. To właśnie nad tym, by łatwiej było nam osiągnąć ten drugi stan, który jest dla wielu z nas trudny, bo przecież organizm i mózg dąży do szybkiego obniżenia napięcia i utrzymania homeostazy, będziemy pracować w najbliższych tygodniach. Będą wyzwania, podcasty, będzie inspirującą i aktywnie!
Już teraz zapraszam cię do dołączenia do wyzwania, które ruszy w poniedziałek, podczas którego przez 10 dni będę wysyłać ci ciekawe informacje i materiały dotyczące pracy nad samokontrolą. Zapisz się, a otrzymasz już teraz infografikę o samokontroli!
